منتشر شده در 29 شهریور 1404 ساعت 18:30
هفته آینده بخش خصوصی نخستین محموله بنزین سوپر را از طریق سازوکار بورس انرژی وارد کشور خواهد کرد، اما نگرانی‌ها درباره بلاتکلیفی برخی نهادها همچنان به قوت خود باقی است.
نخستین محموله در شرف ورود به ایران
هفته آینده اولین محموله بنزین سوپر توسط بخش خصوصی بر پایه قیمت‌های تعیین شده در بورس انرژی وارد کشور خواهد شد. طی سالیان اخیر کمبود این سوخت با کیفیت مصرف‌کنندگان را سردرگم کرده و بازار غیررسمی را داغ‌تر کرده بود. با این حال، چالشی بزرگ‌تر نیز وجود دارد؛ در زمان تصویب شیوه‌نامه واردات بنزین سوپر، هیچ سازوکاری برای لغو مجوز واردات تعیین نشد و اکنون هیئت مقررات‌زدایی شیوه ابطال و تعلیق مجوز شرکت‌ها را تصویب کرده است، چرا که مجوز واردات بنزین سوپر از طرف بخش خصوصی طبق قانون بودجه صادر شده و امکان لغو آن توسط سایر نهادها وجود ندارد.
سابقه‌ای از بلاتکلیفی‌های بلندمدت
این اولین بار نیست که سیاست واردات برای جبران کمبودها مطرح می‌شود. در حوزه خودرو نیز تجربه مشابهی وجود داشت: واردات قرار بود ابزاری برای کنترل بازار باشد، اما با صف‌های طولانی تخصیص ارز، بوروکراسی گمرکی و نوسانات ناگهانی قیمت، نتیجه‌ای جز سردرگمی خریداران و تضییع حقوق مصرف‌کنندگان نداشت. هزاران نفر همچنان قربانی تأخیرها و تصمیمات متناقض هستند.
چالش‌های تکراری در مسیر واردات
کارشناسان هشدار می‌دهند که همان عواملی که بازار خودرو را زمین‌گیر کرده، ممکن است واردات بنزین سوپر را نیز مختل کند: اختلال‌های مکرر در سامانه‌های ثبت سفارش و تخصیص ارز، صف‌های طولانی تأمین مالی، و بوروکراسی سنگین گمرکی که تحویل کالا را به تأخیر می‌اندازد.
اگر این موانع برطرف نشود، ورود نخستین محموله بنزین بیشتر شبیه یک مسکن موقت است تا راه‌حلی پایدار برای تأمین سوخت با کیفیت.
کلیشه‌ای قدیمی؛ فقدان سازوکار روشن
سوالی که سال‌هاست در فضای تصمیم‌گیری کشور مطرح است و بیش از آنکه پرسشی تازه باشد، به کلیشه‌ای تکراری تبدیل شده، این است که چرا بسیاری از تصمیم‌ها پس از اعلام اولیه فاقد سازوکار دقیق و اجرایی روشن هستند، یا اگر تدوین شوند در عمل به درستی اجرا نمی‌شوند. نمونه اخیر همین موضوع واردات بنزین سوپر است. مسئولان می‌توانستند پیش از آغاز، تمام مراحل آزمون و خطا، ارزیابی اهلیت و بررسی منابع مالی لازم را انجام دهند و سپس با ساختاری شفاف و منسجم، فرآیندی سریع و قابل اعتماد را آغاز کنند.
اما پرسش اصلی این است: چرا اکنون که نخستین محموله روی کشتی است و تا هفته آینده وارد کشور می‌شود، تازه به فکر چاره‌اندیشی افتاده‌اند؟
ابهام‌ها و شایعات
این وضعیت بیش از هر چیز ضعف نگاه فراگیر مسئولان را نشان می‌دهد. شیوه فعلی واردات بنزین سوپر افکار عمومی را به پرسش وامی‌دارد: چگونه ممکن است محموله‌ای در راه کشور باشد اما مالک آن نامشخص باشد؟ آیا مافیا یا واسطه‌های غیرشفاف در کارند؟ یا ماجرا به پیچیدگی‌های پنهان دیگری برمی‌گردد؟ این ابهامات زمینه‌ساز شایعات و بی‌اعتمادی عمومی می‌شوند.
تأثیرات برای مصرف‌کنندگان
مصرف‌کنندگان در انتظارند تا ببینند آیا واردات جدید واقعاً موجب بهبود کیفیت سوخت، کاهش فشار بر خودروهای وارداتی و داخلی و در نهایت آرامش بازار خواهد شد یا خیر. تجربه بازار خودرو نشان داده است اگر نظارت و شفافیت وجود نداشته باشد، نتیجه فقط افزایش هزینه‌ها و دلسردی مردم خواهد بود.
سؤال نهایی؛ روندی پایدار یا تجربه‌ای گذرا؟
انتظار حداقلی از مسئولان این است که در شرایط حساس کنونی، پیش از هر اقدامی، تمامی ابعاد آشکار و پنهان موضوع را بررسی کنند و تصمیماتی نگیرند که پرسش‌ها و شائبه‌های جدید ایجاد کند. تجربه نشان داده که نبود برنامه‌ریزی شفاف، هزینه‌های زیادی به همراه دارد؛ هزینه‌هایی که نه تنها متوجه نهادهای تصمیم‌گیر است، بلکه در نهایت بر دوش مردم و اقتصاد کشور سنگینی می‌کند. واردات نخستین محموله بنزین سوپر بی‌شک خبر خوبی است، اما سؤال اصلی همچنان باقی است: آیا این روند ادامه‌دار خواهد بود یا مانند واردات خودرو در میان دعواهای نهادی و بوروکراسی پیچیده گیر خواهد کرد؟
تراکتور قاچاق می‌شود؛ صنعت و کشاورزی در چالش
