منتشر شده در 12 خرداد 1404 ساعت 17:00
بازار خودرو در چین با مشکلی نوین مواجه شده که می‌تواند به اعتبار آمار فروش خودروسازان، اعتماد خریداران و ثبات کلی بازار آسیب برساند. این مشکل به پدیده‌ای به نام «خودروهای صفر کیلومتر دست دوم» تعلق دارد؛ خودروهایی که پلاک ثبت شده‌اند اما عملاً هرگز مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. این خودروها اکنون به‌صورت گسترده در بازار دست دوم عرضه می‌شوند و انتقادهای فراوانی از سوی فعالان صنعت به همراه داشته‌اند.
فروش ساختگی برای تحقق اهداف و بهره‌برداری از یارانه‌ها
ماجرای خودروهای صفر کیلومتر دست دوم بیش از آنکه مربوط به تقلب در سطح فروش خرد باشد، به مشکلی ساختاری در زنجیره تأمین و فروش خودروسازان برمی‌گردد. در این روش، خودروسازان برخی خودروهای نو را به نمایندگی‌های وابسته یا پلتفرم‌های ثالث واگذار می‌کنند، اما این خودروها عملاً فروخته نشده و فقط پلاک می‌شوند. سپس همین خودروها با کارکرد صفر یا بسیار کم، به عنوان کارکرده به بازار عرضه می‌شوند.
این اقدام باعث می‌شود خودروسازان در ظاهر به اهداف فروش خود برسند و در عین حال از مزایایی مانند یارانه‌ها یا سیاست‌های صادراتی بهره‌مند شوند، در حالی که تقاضای واقعی در بازار وجود ندارد.
تولید بیش از ظرفیت و رقابت قیمتی شدید در صنعت خودروی چین
مطالعات نشان می‌دهد این مشکل به چالش‌های بنیادی در صنعت خودروی چین پیوند دارد. آمار رسمی حاکی است که موجودی خودروهای سواری تا آوریل ۲۰۲۵ به ۳.۵ میلیون دستگاه رسیده است. بسیاری از خودروسازان با بهره‌برداری کمتر از ۵۰٪ ظرفیت تولید خود روبرو هستند که آن‌ها را به سمت فروش‌های ساختگی سوق داده است.
از سوی دیگر، رقابت شدید قیمتی به خصوص در بخش خودروهای برقی و وابستگی زیاد به یارانه‌های دولتی، زمینه بروز رفتارهای غیراخلاقی مانند فروش خودروهای صفر به عنوان دست دوم را فراهم کرده است.
مصرف‌کنندگان، قربانیان اصلی
خودروهای صفر کیلومتر دست دوم معمولاً با تخفیف‌های چشمگیر، گاهی تا ۳۰ درصد زیر قیمت رسمی کارخانه، عرضه می‌شوند. اما این تخفیف‌ها بدون هزینه نیستند. ضمانت این خودروها از زمان ثبت پلاک شروع می‌شود نه زمان فروش، که باعث کاهش پوشش گارانتی برای خریدار می‌گردد. همچنین برخی از این خودروها دارای اقساط پرداخت نشده یا سوابق مالکیتی نامشخص هستند که ممکن است خریدار را در آینده با مشکلات حقوقی یا مالی مواجه کند.
تأثیرات گسترده‌تر بر بازار خودرو
این مسئله فراتر از تأثیر بر خریداران، داده‌های بازار را به شدت تحریف می‌کند. آمار فروش غیرواقعی می‌تواند سرمایه‌گذاران را گمراه کند، رقابت را مختل سازد و باعث نوسانات شدید قیمتی در بازار دست دوم شود. به عنوان مثال، قیمت مدل‌هایی مانند بی وای دی چین L در بازار دست دوم چین بین ۳۰ تا ۴۰ درصد پایین‌تر از قیمت رسمی کارخانه کاهش یافته و این تأثیر به سایر برندها نیز رسیده است.
ورود نهادهای نظارتی
در پاسخ به نگرانی‌ها، وزارت بازرگانی چین در ۲۷ می ۲۰۲۵ نشستی با حضور خودروسازانی همچون بی وای دی، دانگ فنگ و پلتفرم خرید و فروش خودرو Guazi برگزار کرد. در این نشست بحث تقویت نظارت بر بازار خودروهای کارکرده و مقابله با گزارش‌های فروش ساختگی مطرح شد. همچنین مقامات در حال بررسی استفاده از مکانیزم‌هایی مشابه قوانین کمیسیون بورس آمریکا برای مقابله با پدیده «فروش داخل شبکه» هستند.
اگرچه برخی این پدیده را پاسخی طبیعی به شرایط عرضه و تقاضا می‌دانند، بسیاری از فعالان صنعت مانند مدیر شرکت گریت وال هشدار می‌دهند که این یک مسیر خطرناک است. وی تأکید دارد که صنعت خودروی چین باید به اصول اولیه مانند نوآوری، کیفیت محصول و جلب اعتماد مشتری بازگردد، در غیر این صورت برندها با خطر کاهش ارزش و بی‌اعتمادی مواجه خواهند شد.
